چگونگی ارتباط میان مورچه ها

عملکرد یکنواخت و صحیح کلونی مورچه ها به 10 تا 20 سیگنال گوناگونی که بیشتر آنها فرومون (Pheromone) هستند بستگی دارد. فرومونها مواد شیمیایی هستند که برای ایجاد واکنشهای مختلف ترشح می شوند. طبق بررسیها مورچه های آتشین دست کم از 12 سیگنال شیمیایی مختلف استفاده می کنند. ساده ترین سیگنال، دی اکسید کربنی است که در نتیجه تنفس دسته ای از مورچه ها تولید می شود...

این دی اکسید کربن باعث جمع شدن مورچه ها در یک جا می شود. مورچه های کارگر به طرف منبع دی اکسید کربن حرکت می کنند و در نتیجه مورچه های تنها و جدا از گروه به گروه ملحق می شوند. پیچیده ترین سیگنال مورچه های آتشین بوی مختص هر کلونی است. از طریق این بو مورچه های کارگر هر کلونی یا لانه تشخیص می دهند که سایر مورچه های کارگر، متعلق به کلونی آنها و یا کلونی دیگری هستند. بوی خاص هر لانه مورچه به دلیل محل لانه و نوع ذخیره غذایی آنها ایجاد می شود. مورچه های ساکن در هر لانه، بوی خاص همان لانه را به خود می گیرند، در نتیجه مورچه های یک گونه که متعلق به لانه های متفاوتی هستند، بوهای متفاوتی دارند. از این طریق مورچه ها می توانند مزاحمین را شناسایی کرده و از ورود آنها به کلونی جلو گیری کنند.
مورچه های آتشین همچنین از فرومونی هشدار دهده برای هشدار دادن به مورچه های کارگر در مواقع اضطراری استفاده می کنند و مورچه های پیشاهنگ نیز در زمان مهاجرت و نقل مکان کلونی، از فرومونی استفاده می کنند که به صورت ردپا عمل کرده و مسیر را به سایر مورچه ها نشان می دهد. ملکه مورچه های آتشین ماده ای شیمیایی از خود منتشر می کند که باعث می شود مورچه های کارگر او را از سایر مورچه ها تشخیص دهند. مورچه های کارگر با تشخیص این ماده شیمیایی با جنب و جوش فراوان به دور ملکه جمع می شوند. جسد در حال فساد مورچه های مرده نیز سیگنالی تولید می کند که با تشخیص آن مورچه های کارگر جسد را از لانه خارج می کنند و به این ترتیب لانه را از اجساد مورچه های مرده پاک می کنند.
مورچه ها پیامهایی آشکار (قابل تشخیص توسط سایر گونه ها) و محرمانه تولید می کنند. یکی از مهمترین پیامهای محرمانه آنها مربوط به غذاست، زیرا منبع غذا مسئله مهمی است که باید به صورت یک راز بماند. هر گونه ردپاهایی از خود بر جا می گذارد که برای گونه های دیگر بی معنی است، بنابراین زمانیکه مورچه ای از یک گونه به ردپایی که توسط گونه دیگری از مورچه ها بر جا مانده برخورد می کند، معمولا متوجه این ردپا نمی شود. البته نیازی به به محرمانه بودن سیگنال نشاندهنده اجساد نیست. انواع مختلف مورچه ها سیگنال طبیعی فساد اجساد حشرات مرده را متوجه شده و با تشخیص این سیگنال، جسد را از لانه خارج می کنند. زیرا اگر مورچه غریبه ای این سیگنال را تشخیص داده و جسد را از لانه خارج کند، مشکلی پیش نمی آید.