نوروز افتخار ایران و جهان

فروردین، ماه فره وشی ها یا فروهرها در نزد ایرانیان است

در بیشتر نسخه های کهن ایران زمین نوروز جشن بزرگ ایران و جهان است و یکی از باشکوه ترین جشن های بشریت بوده و هست. خیام فیلسوف بزرگ در نوروزنامه، ابوریحانی بیرونی در آثار الباقیه، اوستا، شاهنامه فردوسی بزرگ و . . . نوروز را باشکوه ترین جشن در منطقه نامیده اند و ایرانیان این جشن را بالاتر از تمام جشنها می دانند.

عده ای از پادشاهان در این روز تاجگذرانی می کرده اند. عده ای دیگر از پادشاهان باستاتی بر اریکه شاهنشاهی ایران می نشستند واز دهها کشور اطراف برای او هدیه های مختلف می آوردند. فلسفه پیدایش نوروز از چند جهت مهم است. گفته اند جمشید پادشاه مقتدر ایران زمین در این روز برای خود تخت شاهنشاهی ساخته است و روز نخستین بهار بر آن نشست. سپس از کوه دماوند به بابل آمد و مردم منطقه برای دیدنش شتاب کردند. در این روز جمشید شاه نیشکر را کشف کرد و فرمان داد از آن شکر و شهد بسازند و مردم برای یکدیگر هدیه بفرستند و آغاز آبادانی ایران گفته اند

ابوریحان بیرونی بر این باور بوده است که روحانیون ایرانی به همراه جمشید شاه دین را پایه گذاشتند. از یک جهت دیگر نوروز به 6 فروردین زاد روز زایش اشو زرتشت نیز مربوط شده است و به همین دلیل از مهمترین باورهای ایرانیان است. از جهت دیگر نوروز زاده شدن دگر بار طبیعت و پایان زمستان و شروع دوباره قدرت طبیعت نیز است. ثعالبی نوشته است : اشو زرتشت به ایرانیان چنین گفت که در فروردین ماه فروهرهای نیاکانشان به آنان سرکشی می کند. به همین جهت در نوروز ایرانیان لباسهای نو و تمیز می پوشند و خود را آراسته می کنند. خانه های خود را از آلوده گی ها پاک می کنند تا فروهرهای نیاکانشان از دیدن این چهره های شاداب و تمیز آنان وخانه هایشان شاد گردد.

مردمان نیک سرشت خراسان باور دارند که فروهرهای نیاکانشان در شبهای جمعه و در روزهای نوروز آزاد هستند و به آنان سرکشی می کنند. آنان با خوش بو کردن خود و خانه هایشان در این روزها و روشن نمودن مشک و عنبر و چراغ و شمع نیاکان خود را شاد می کنند . زرتشتیان نیز 10 روز آخر سال را فروردگان می گویند و برای شادی فروهر های گذشتگان خود چوب صندل می سوزانند و نیایش پارسی به جای می آورند. در آلاشت و سما از روستاهای مازندران در روزهای اول هر ماه مراسمی معمولا می گیرند. در آلاشت مارمه نام دارد و در سما مارما می گویند. به معنی ماه در ماه. کسی که آن روز قدم به خانه دیگران می گذارد باید خوش قدم باشد. در آلاشت به پسری که خوش یمن باشد و به خانه دیگران برود شهین می گویند. در ایل کلهر مردم از 14 تا 18 فروردین ماه را روزهای بد و نحس می دانند. عده ای که به آداب و رسوم ایرانی پایبند هستند در این روزها از مسافرت، معامله، عروسی و . . . خودداری می کنند. روز 18 فروردین که از نحس ترین روزهای سال است مردمان قدیمی تر به روی پیشانی گاو و گوسپند و اسب خمیر نان می مالند. در گوشه های منازل خمیر نان می گذارند. به حلقه های چادر خود که بوسیله طناب به زمین وصل شده خمیر نان آویزان می کنند. این کار به این جهت است که خداوند روزی و برکت این سال را بیشتر از سالهای پیش کند و خمیر و نان خانواده همیشه به رسفره آنان باشد.

در تمام نقاط کردستان ایران و عراق و ترکیه که همگان ایرانی هستند بویژه در قروه و روستاهای اطراف آن مردمان باور دارند که فروهرهای نیاکانشان در روزهای آخر سال به خانه های خود باز می گردند. پس گرد و غبار یک سال را از روی آنان می گیرند و لوازم کهنه را دور می اندازند تا آنها از این کار شاد شوند. برای شب آخرین جمعه سال کردها نان های روغنی می پزند. سپس مرد خانه آن را در دستمالی پیچیده و به طرف گورستان نزدیک خانه می رود. سپس همه مردم شهر که دور هم جمع می شوند و همه نانها را در دستمالی بزرگ ریخته و دلاکی شروع به تقسیم کردن آنها می کند. در آخر کار شروع به خواندن نیایش هایی برای شادی روح نیاکان خود می کنند و در نهایت کدخدای شهر یا بزرگ آنان کارهای سال آینده را تقسیم می کند.در روستای یوالار رضائیه اگر نوروز پنجشنبه باشد و جشن چهارشنبه سوری روز قبل از آن باشد مردم حلوا درست می کنند و با مقداری نان به گورستانها می روند و بین افراد تقسیم می کنند که به آن "پای" می گویند.

در شهر خور مردم 18 فروردین دست از کار می کشیده اند و همچون سیزده به در به کوه و دشت پناه می بردند. در این روز مردم ایرانی خور به خوش گذرانی و تفریح در سبزه ها و جنگلهای می پردازند و به دامان طبیعت روی می آورند. عده  بسیاری از آنها خود را از اقوام کهن کرد ایرانی می دانند و به دین جهت به آداب و رسوم ایرانی پایبند هستند.

در کرند کرمانشاهان رسم بر این است که در روزهای نوروز ایرانیان بر اسبهای سپید خود سوار می شوند و با دوستان و همسران خود در دشت ها و مزارع گردش می کنند. جوانان گرزی به دست می گیرند و چنان هلهله می کنند که گویی از نبرد با دشمنان ایران پیروز آمده اند. شخصی که بر اسب سوار است میر نوروزی نامیده می شود.

منبع: کتاب آداب و رسوم ملت ایران در هفت هزار سال پیش (ارشام پارسی)