آبمیوه چه ضررهایی برای سلامتی دارد؟

شاید فکر کنید که آبمیوه نوشیدنی سالمی است و می‌توانیم به جای نوشابه‌های گازدار و نوشیدنی‌های مضر از آبمیوه استفاده کنیم. ولی در واقع آبمیوه با وجود خاصیت‌های فراوانی که دارد، قند بسیار بالایی نیز دارد. قند و کالری موجود در آبمیوه با قند و کالری نوشابه‌های شیرین برابر است و حتی گاهی از آن نیز بیشتر است. ویتامین‌ها و مواد مفید موجود در آبمیوه مانند آنتی اکسیده‌ها اثرات مضر ناشی از قند آن را جبران نمی‌کنند.  

آبمیوه‌ها با ادعاهای تولیدکنندگان فاصله زیادی دارند

متأسفانه بیشتر آبمیوه‌ها دقیقا همان چیزی نیستند که کارخانه‌های تولیدکننده آنها ادعا می‌کنند. این تولیدکننده‌ها معمولا حقیقت را در مورد محصولات خود نمی‌گویند. فریب عبارت‌هایی مانند «۱۰۰٪ خالص و طبیعی» را نخورید. معمولا آبمیوه‌ها بعد از تهیه و قبل از اینکه بسته‌بندی و به بازار عرضه شوند تا یک سال در مخازن نگهداری می‌شوند. نگهداری آبمیوه در این مخازن باعث می‌شود که بیشتر بو و مزهٔ آن از بین برود و به همین دلیل تولید کننده باید به آن طعم‌دهنده و اسانس اضافه کند. پس اگر حتی آبمیوه‌ای با بالاترین کیفیت را نیز بخرید باز هم آن آبمیوه شکل و ترکیبات طبیعی خود را ندارد.

بعضی از آبمیوه‌ها به‌ اندازه‌ای بی کیفیت هستند که حتی شبیه آبمیوه‌های طبیعی واقعی نیز نیستند و صرفا از آب، شکر، طعم‌دهنده و اسانس میوه درست شده‌اند.    

در آبمیوه فیبری وجود ندارد

آبمیوه فاقد تمام چیزهایی است که در میوه کامل وجود دارد. برای نمونه، آب پرتقال سرشار از ویتامین C است و منبع خوبی از فولات، پتاسیم و ویتامین B1 است. آب‌پرتقال آنتی‌اکسیدان‌هایی دارد که بعضی از آنها سطح آنتی‌اکسیدان خون را بالا می‌برند، ولی خواص تغذیه‌ای آن در مقایسه با پرتقال کامل و موادغذایی گیاهی دیگری مانند سبزیجات چندان چشمگیر نیست. مشکل اصلی آبمیوه نداشتن فیبر و قند بسیار بالای موجود در آن است.  

مقایسه قند و کالری موجود در ۳۵۰ میلی‌گرم کوکاکولا و آبمیوه:

•          کوکاکولا: ۱۴۰ کالری و ۴۰ گرم شکر (۱۰ قاشق چایخوری)
•          آب‌ سیب: ۱۶۵ کالری و ۳۹ گرم شکر (۹٫۸ قاشق چایخوری)

متأسفانه قندی که در  بیشتر انواع آبمیوه‌ها وجود دارد، مشابه نوشیدنی‌های دارای شکر است و حتی کل کالری بعضی از آبمیوه‌ها از این نوشیدنی‌ها نیز بیشتر است! بنابراین درست است که آبمیوه دارای موادمغذی است، ولی موادمغذی آن از بسیاری از مواد غذایی گیاهی کمتر است. آبمیوه فیبری ندارد و قند و کالری آن با بسیاری از نوشیدنی‌های شیرین‌ و مضر مانند نوشابه‌ها برابر است.  

با مصرف آبمیوه مقدار بسیار زیادی از قند را وارد بدن خود می‌کنید

با خوردن میوه کامل باید زمان زیادی را برای جویدن و بلعیدن آن صرف کنیم. قندی که میوه‌ها وجود دارد نیز درون ساختارهای فیبری گرفتار شده و  در طول هضم، به‌ آرامی تجزیه و جذب می‌شود. علاوه بر آن  پس از خوردن مقداری میوه احساس سیری می‌کنیم و بنابراین نمی‌توانیم در خوردن آن زیاده‌روی کنیم. در نتیجه، قند موجود در میوه کامل به‌تدریج و در مقادیر کمی به کبد فرستاده می‌شود. کبد نیز  به‌راحتی این قند اندک را متابولیزه می‌کند.  

ولی مصرف لیوان بزرگی از آبمیوه مانند این است که در مدت‌ بسیار کوتاهی، چند میوه را بدون فیبری که در آنها وجود دارد، مصرف کنید. قند بالای آبمیوه جذب می‌شود و به‌سرعت به کبد فرستاده می‌شود، درست مانند اینکه نوشیدنی بسیار شیرینی مانند نوشابه را مصرف کرده باشید.  

بخش زیادی از قند آبمیوه را فروکتوز تشکیل می‌دهد. کبد تنها عضو در بدن است که می‌تواند مقدار مشخصی از فروکتوز را متابولیزه کند. وقتی میزان فروکتوزی که وارد کبد شده  از مقداری که کبد توانایی سوخت‌وساز آن را دارد، بیشتر است، بخشی از آن به چربی تبدیل می‌شود. بعضی از چربی‌ها در کبد باقی می‌مانند و منجر به تجمع چربی و مقاومت به انسولین می‌شوند. البته مقدار کمی از آبمیوه در افراد سالم، لاغر و فعال مشکل جدی را ایجاد نمی‌کند، ولی این عوارض در افراد دچار اضافه‌وزن یا مشکلات متابولیکی مربوط به رژیم غذایی بسیار خطرناک است.

مطالعات متابولیکی کنترل‌شده نشان می‌دهد که قند مایع (liquid sugar) حتی در ۱۰ هفته نیز می‌تواند منجر به مقاومت به انسولین، افزایش تری‌گلیسیریدها و کلسترول LDL متراکم کوچک (small, dense LDL cholesterol)، بالا رفتن سطح کلسترول LDL اکسیدشده و تجمع چربی در شکم شود.  

درست است که در بیشتر این مطالعات از نوشیدنی‌های دارای شکر یا فروکتوز استفاده شده است، ولی آبمیوه ۱۰۰٪ خالص نیز تفاوتی با این نوشیدنی‌ها ندارد. مولکول‌های قندی که در آبمیوه وجود دارد با مولکول‌های قند موجود در نوشیدنی‌های دارای شکر یکسان است و همگی اثرات یکسانی روی کبد می‌گذارند. 

البته مطالعاتی نیز انجام شده است که در آنها از آبمیوه طبیعی استفاده شده است. در یکی از این مطالعات، مصرف روزانه ۴۸۰ میلی‌گرم آب‌انگور برای ۳ ماه منجر به مقاومت به انسولین و افزایش سایز دور کمر افرادی شد که دچار اضافه‌وزن بودند. در مطالعه دیگری مصرف ۲ یا چند وعده آبمیوه در روز موجب بیش از ۲ برابر شدن خطر نقرس در زنان شد.

کالری‌های مایع باعث چاقی می‌شوند

همه کالری‌ها یکسان نیستند و در بدن عملکرد یکسانی ندارند. مواد غذایی مختلف، مسیرهای مختلفی را در طول سوخت و ساز طی می‌کنند و اثرات آنها روی گرسنگی، هورمون‌ها و مراکزی در مغز که وزن بدن را کنترل می‌کنند، یکسان نیست.

یکی از کارهای مغز، برقرار کردن تعادل انرژی در بدن است. وقتی ماده‌ای غذایی را به رژیم غذایی اضافه می‌کنیم، مغز ما را وادار می‌کند که این افزایش را با مصرف مقدار کمتری از موادغذایی دیگر جبران کنیم. مثلا اگر عادت کرده‌ایم که هر روز ۲ سیب‌ زمینی آب‌ پز بخوریم، به‌طور ناخودآگاه مقدار کمتری از سایر موادغذایی را مصرف می‌کنیم و در نتیجه کل کالری دریافتی در بدن ما  افزایش زیادی پیدا نمی‌کند.

ولی کالری‌های مایع به شکل دیگری عمل می‌کنند. وقتی کالری‌های مایعی مانند آب‌سیب را به رژیم غذایی اضافه می‌کنیم، بدن با خوردن مقدار کمتری از مواد غذایی دیگر  این افزایش کالری دریافتی را جبران نمی‌کند. به همین دلیل است که  نوشیدنی‌های شیرین از چاق‌کننده‌ترین موادغذایی موجود هستند. این نوشیدنی‌ها احساس سیری ایجاد نمی‌کنند و باعث می‌شوند که در کل، مواد غذایی بیشتری مصرف کنیم.

به‌جای آبمیوه، میوه بخورید

بیشتر مردم روزانه مقدار زیادی قند مصرف می‌کنند و کاهش مصرف قند، بسیار مهمتر از دریافت ویتامین‌ها و مواد مفید موجود در آبمیوه است. بنابراین به‌جای آبمیوه، سعی کنید که از میوه کامل استفاده کنید تا تمام فیبر، آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در میوه را وارد بدن خود کنید.

البته مصرف اندک آبمیوه برای بعضی از افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی باید بدانید که آبمیوه، شباهیت زیادی به نوشیدنی‌های شیرین دارد. مهم‌تر از همه اینکه برای کبد، قند موجود در آبمیوه و نوشیدنی‌های شیرین‌ دارای شکر تفاوتی ندارد. بنابراین تمام اثرات مضرنوشیدنی‌های شیرین در آبمیوه نیز وجود دارد.

منبع:healthline.com